EVLİLİK NEDENİYLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHEDİLMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ NEDİR?
1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi’nde kıdem tazminatına hak kazanma şartları belirtilmiştir. Kanun, evlilik nedeniyle iş akdini 1 yıl içerisinde feshetme imkânını sadece kadın eşe vermektedir. 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi’nde “…kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile iş akdini sona erdirmesi… hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için aynı oran üzerinden ödeme yapılır.” denilerek kadın işçiye verilen bu hak açık bir şekilde belirtilmiştir. Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmesini feshetmesi ve kıdem tazminatını işverenden talep etmesi gerekir. Aksi durumda kadın işçi bu haktan yararlanamaz. Kadın işçinin bu haktan yararlanabilmesi için iş sözleşmesinin devam ediyor olması şarttır.
Kanunda belirtilen bir yıllık sürenin başlangıç tarihi resmi nikâhın yapıldığı tarihtir. Dini nikâhın varlığı yahut düğün günü, sürenin başlangıcında dikkate alınmamaktadır. Evlenme sebebiyle kadın eşin işten ayrılması durumunda işveren işçisinin kıdem tazminatını ödemelidir. Ancak işveren böyle bir durumda ihbar tazminatını ödemeyecektir. Ayrıca iş akdini evlilik nedeniyle fesheden kadın işçinin, işverenin yanında ihbar süresince çalışması gerekmeyeceği gibi ihbar ödemesi de gerekmemektedir.
Evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirmek isteyen kadın işçinin, işverene bu isteğini belirtir bir ihtarname göndermelidir. Kadın işçinin göndereceği bu ihtarnamede kıdem tazminatı ve varsa işçinin diğer alacak talepleri bulunmalıdır. Kadın işçi bu ihtarnamenin ekine evlenme cüzdan fotokopisini de eklemelidir. Kadın işçinin kıdem tazminatı talep edebilmesi için çalışmış olduğu sürenin yani kıdeminin 1 yılı geçmiş olması gerekmektedir.
Kadın işçinin evlenme nedeniyle hizmet akdini noter kanalıyla feshetmesi ileride ortaya çıkacak hukuki süreçte ispat açısından önem taşımaktadır. Kadın işçilerin bu ve benzeri hukuki işlemlerde usule uygun şekilde hareket etmeleri için bu hususta uzman bir avukattan hukuki destek almasında fayda bulunmaktadır.
EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte bulunan 14. maddesi’nde yer alan düzenlemeye göre; evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır.
Normal şartlarda işçilerin kişisel nedenlerden ötürü istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkün değilken, kadın işçiler sadece evlenmelerini gerekçe olarak göstererek istifa edebilmekte ve bu durumda kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir. Evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı hakkı bu şekilde korunmaktadır.
EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN ERKEK İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Evlilik sebebiyle iş akdinin feshedilmesi sonucunda kıdem tazminatına hak kazanma durumu yalnızca kadın işçiler için öngörülmüştür. Bu nedenle erkek işçinin evlenmesi halinde bu evliliği gerekçe göstererek iş akdini sonlandırması ve kıdem tazminatına hak kazanması mümkün değildir.
KADIN İŞÇİNİN EVLENMESİ SEBEBİYLE İSTİFA ETMESİ HALİNDE KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANABİLMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR?
İşverenin yalnızca evlenmesi nedeniyle kadın işçiyi isten çıkarması ağır ihlal halidir. Kadın işçi evlenmesi nedeniyle işvereni tarafından işten çıkarıldığını kanıtladığı takdirde kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bu hususa ilişkin olarak görülecek davada önemli olan konu işten çıkarma sebebinin kadın işçinin evlenmesi olduğunun ispatıdır. Çünkü uygulamada işverenler gerçek neden bu olmasına rağmen farklı gerekçeler göstererek iş akdini sonlandırmaktalardır.
Ayrıca kadın işçinin iş akdi, işveren tarafından evlilik nedeniyle sonlandırılması, işverenin eşit davranma yükümlülüğüne aykırı davranması manasına da gelebilmektedir. Böyle bir durum söz konusuysa yani işveren diğer evli kadın işçileri çalıştırmaya devam etmesine rağmen kadın işçiyi evlenmesi nedeniyle işten çıkarıyorsa o kadın işçiye ayrımcılık tazminatı da ödemesi gerekecektir.
KADIN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLMESİ İÇİN YALNIZCA EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILIYOR OLMASI YETERLİ MİDİR?
Evlenme nedeniyle kıdem tazminatı hakkı kazanması hali ile anlatılmak istenen, kadın işçinin evlilik nedeniyle işi kendi isteğiyle bırakması ve bu halde kıdem tazminatına hak kazanması durumudur. Ancak bu halde kadın işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için kanunumuzda kıdem tazminatı için aranan diğer şartları da kadın işçinin taşıyor olması gerekmektedir.
KADIN İŞÇİNİN EVLENMESİ SEBEBİYLE İSTİFA ETMESİ HALİNDE KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANABİLMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR?
Kadın işçinin evlilik nedeniyle iş akdini feshetmesi halinde kıdem tazminatı alabilmesi için kıdeme ilişkin diğer koşulları da sağlaması gerekmektedir. Evlenme sebebiyle iş akdini feshedebilme koşulları şu şekildedir:
İşçi ile işveren arasında geçerli bir iş sözleşmesi olmalıdır.
İşçi o işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmalıdır.
İş sözleşmesi kıdeme engel olmayacak nedenlerden ötürü ve evlenmeye bağlı olarak sona ermelidir.
İş sözleşmesini sonlandıran işçi kadın bir işçi olmalıdır.
İş sözleşmesi, evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu nedene dayalı olarak sonlandırılmalıdır.
Evlenme sebebiyle kıdem tazminatı şartları taşımayan durumlarda evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı alması söz konusu değildir.
KADIN İŞÇİNİN EVLİLİK SEBEBİYLE İŞİNDEN AYRILIP BAŞKA BİR İŞTE ÇALIŞMASI KIDEM TAZMİNATI ALMASINA ENGEL MİDİR?
Evlilik nedeniyle istifa edip kıdem tazminatı alma hakkı kanunda kadın işçiye tanınan kayıtsız ve şartsız olan haklardan bir tanesidir. Yani kadın işçinin evlilik sebebiyle işten ayrılma durumundan sonra başka bir yerde çalışmaya başlayıp başlamaması kıdem tazminatını etkileyecek veya bu hakka engel olacak bir husus değildir.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİ İHBAR SÜRELERİNE UYMAK ZORUNDA MIDIR?
Yargıtay’ın vermiş olduğu kararlara göre evlenme nedeniyle işten ayrılan kadın işçinin, ihbar feshi sürelerine uyması veya ihbar tazminatı ödemesi gerekmemektedir.
EVLİLİK SEBEBİYLE İSTİFA EDEN KADIN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMAK İÇİN DOĞRUDAN DAVA YOLUNA BAŞVURABİLİR Mİ?
İşçilik alacaklarına yönelik davalar için 2018 yılı itibariyle arabulucuya başvuru şartı getirilmiştir. Bu sebeple kadın işçi evliliğini gerekçe göstererek işten ayrılır ve kıdem tazminatını alamazsa bu alacağına kavuşmak için öncelikle arabuluculuk yoluna başvurmalıdır. Evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı nedeniyle doğrudan dava açma yoluna başvurması usulen hatalı bir işlemdir. Eğer kadın işçi tarafından doğrudan dava açma yoluna başvurulursa dava şartı olan arabulucuya başvuru şartı gerçekleşmediğinden dava reddedilecektir. Bu nedenle kıdem tazminatı talebinde bulunmak isteyen işçinin öncelikle arabulucuya başvurması ve arabuluculuk görüşmesi olumsuz sonuçlandığı takdirde dava açma yoluna başvurması gerekmektedir. Bu dava sürecinde kadın işçi, alamadığı diğer işçilik alacaklarını da talep edebilmektedir.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞ AKDİNİ SONLANDIRAN KADIN İŞÇİ HANGİ MAHKEMEDE DAVA AÇMALIDIR?
Kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacakları bakımından açılacak davada görevli mahkeme İş Mahkemeleri’dir. Yetkili mahkeme ise, işçinin işini gördüğü yer mahkemesi ve davalının yani işverenin yerleşim yeri İş Mahkemeleri’dir.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Kıdem tazminatı işçinin en son aldığı 30 günlük brüt ücretinin çalıştığı yılla çarpılması ile hesaplanmaktadır. Ayrıca son yıl için fazla kalan günler de gün olarak hesaba katılır.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİ NE ZAMANA KADAR KIDEM TAZMİNATINI TALEP EDEBİLİR?
Evlenen kadın işçinin kıdem tazminatını talep etme hakkına ilişkin zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu nedenle kıdem tazminatı, talep etme hakkı doğduktan sonra 5 yıl içinde talep edilmelidir.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİ İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLİR Mİ?
İşsizlik sigortasına ilişkin düzenlemeler, “4447” sayılı yasa ile yapılmaktadır. Söz konusu yasa kapsamında; iş sözleşmesini kendi isteğiyle fesih eden yani istifa eden işçinin, işsizlik ödeneğinden yararlanması mümkün olamamaktadır. Feshin, evlilik veya taşınma gerekçesi ile yapılmış olması, işsizlik sigortası hakları bakımından geçerli olan uygulamayı değiştirmemektedir.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILMALAR SGK’YA HANGİ KODLA BELİRTİLİR?
4857 sayılı iş kanunu gereğince fesih bildirimi yazılı olarak ve fesih sebebinin açık şekilde belirtildiği şekilde olmalıdır. Bu doğrultuda işçinin işten çıkış gerekçesi de SGK işten çıkma kodu ile uyumlu olmalıdır. Evlilikten kaynaklı işten ayrılmak isteyen kadın işçi de bu bağlamda “13” koduna bağlıdır.
EVLİLİK SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN KADIN İŞÇİNİN DİĞER ALACAKLARI NE OLACAKTIR?
Evlilikten dolayı işten ayrılan kadın işçi, kıdem tazminatını almaya hak kazanır. Kadın işçi bunun yanı sıra varsa diğer sair alacaklarına almaya hak kazanır. İşveren işçiye, bu haklarını iş kanunları doğrultusunda ödemekle yükümlüdür.
Kadın işçinin evlilik sebebiyle istifa ettiğini bildiren ihtarname, işverene teslim edildiği andan itibaren geçerlidir ve kadın işçi o anda işten ayrılma hakkına sahiptir. Yani ihbar süresi bulunmamaktadır. Bu nedenle ihbar tazminatı talep edilemez. Fakat mevcutsa fazla mesai alacağı gibi diğer haklarını alabilir.
BOŞANDIĞI EŞİYLE YENİDEN EVLENEN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI TALEBİ NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
Kadın işçinin boşandığı eşi ile yeniden evlenmesi halinde, kıdem tazminatının ödenemeyeceğine dair İş Kanunu’nda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken iş mahkemesinin kanuna karşı hile ve hakkın kötüye kullanılması hakkındaki tespitleri yapması gerektiğidir. Bu nedenle boşandığı eşiyle yeniden evlenen işçinin iş akdini feshedip kıdem tazminatı talep etmesinde yasal açıdan bir sakınca yoktur.
EVLİLİK NEDENİ İLE İŞTEN AYRILMADA İŞVERENDEN ALINAMAYAN TAZMİNATLARDA HANGİ ADIMLAR ATILMALIDIR?
Kadın işçilerin gerçekleştirdikleri evlilikler sonrasında iş sözleşmelerini feshetmeleri kıdem tazminatı alma haklarını ortaya çıkarmaktadır. Ancak bazı durumlarda işveren ve işçi arasında yaşanan anlaşmazlıklar tazminatların tahsis edilememesine sebep olmaktadır. Bu aşamada farklı seçenekler devreye girer.
İlk olarak işçi ve işveren arabuluculuk ile bu sorunun çözümüne karar verebilir. Bu ihtimalde arabulucu yönetiminde taraflar görüşerek bir karar vereceklerdir. Taraflar anlaşmayı kabul etmezse işçi tarafından dava açılması ve durumun yargıya taşınması gerekir.
Avukat Gökhan Sarı Hukuk Bürosu
Hukuki sorunlarınıza dair her türlü görüş, yorum ve sorularınızı sitemiz üzerinde bulunan Whatsapp iletişim butonunu kullanarak bize yöneltebilirsiniz.