YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VEYA BÜYÜLTME) DAVASININ HUKUKİ NİTELİĞİ NEDİR?
Yaş düzeltme yani yaş küçültme veya yaş büyültme davası, nüfus sisteminde görünen yaşı, mahkeme kanalıyla büyültmek veya küçültmek için açılan bir davadır. Yaş düzeltme davasına toplum nezdinde yaş küçültme davası, yaş büyültme davası, yaş değiştirme davası gibi çeşitli isimleri bulunmaktadır. Emeklilik, askerlik, eğitim hayatı gibi oldukça mühim olan konuların yolunda gitmesi için yaş düzeltme davası her zaman açılabilinir.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME-BÜYÜLTME) DAVASI NE ZAMAN AÇILABİLİNİR?
Yaş düzeltme davasında zamanaşımı yoktur. Bu davalar her zaman açılabilinir.
İDARİ BİR İŞLEMLE YAŞ DÜZELTMEK (KÜÇÜLTMEK-BÜYÜLTMEK) MÜMKÜN MÜDÜR?
Yaş yalnızca mahkeme kararıyla düzeltilebilinir. İdari bir işlemle yaşın küçültülmesi veya büyültülmesi mümkün değildir.
YAŞ DÜZELTMEK (KÜÇÜLTMEK-BÜYÜLTMEK) İÇİN HANGİ ŞARTLAR GEREKLİDİR?
Yaş düzeltme davasının kabul edilmesi için birtakım şartlar öngörülmüştür. Bu şartların var olması halinde yaş düzeltilmesine karar verilebilmektedir. Yaş düzeltme davasının kabul edilebilmesi için:
· Doğumun hastane veya doğum evinde gerçekleşmemiş olması,
· Görünüş itibari ile beyan edilen yaşa uygun olunması,
· Kaydedilmesi istenen aynı yaşta bir kardeşin bulunmaması gerekmektedir.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVASINDA HANGİ DURUMLAR ARAŞTIRILABİLİNİR?
Yaş düzeltme davasının kabul edilebilmesi için öncelikle yukarıda belirtmiş olduğumuz şartlar aranır. Bazı durumlarda mahkeme tarafından Adli Tıp Kurumu’ndan kemik yaşı tespiti istenebilmektedir. Ancak kemik gelişimi en çok 25 yaşa kadar devam ettiğinden, bu yaştan sonra kemik yaşı tespiti mümkün değildir. Bu nedenle bu yaşın üzerindeki kayıt düzeltme davalarında kemik yaşı tespiti yoluna gidilemeyecektir. Bu durumda, dava, tanık anlatımları başta olmak üzere, fotoğraf, yazı, okula başlama ve bitirme tarihleri gibi her türlü kanıtla ispatlanabilecektir.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarınca, tıpkı isim değişikliği davasında olduğu gibi, yaş düzeltme davasında da görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Yetkili mahkeme ise talepte bulunan kişinin ikamet yeri mahkemeleridir.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVASI KAÇ KEZ AÇILABİLİNİR?
Nüfus Hizmetleri Kanunu Madde 36/1-b uyarınca; “Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir defa açılabileceği" belirtilmiştir. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin 30.03.2012 tarihli 2011/34 E, 2012/48 K sayılı kararı ile kanunun söz konusu madde bendi iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca yaş düzeltme davası birden çok defa açılabilmektedir.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVASINDA HANGİ DELİLLER KULLANILABİLİNİR?
Yaş düzeltme davalarında her türlü delil kullanılabilir. Bilirkişi, hastane raporları, tanık vb. tüm deliller bu davalarda ileri sürülebilinir. Mahkeme davacının getirdiği delillerle bağlı değildir. Mahkeme, davayı aydınlatma görevi doğrultusunda kendiliğinden incelemelerde bulunabilecektir.
Yaş küçültme davalarında mahkeme davacının kemik yaşının tespitini sağlamak amacıyla devlet hastanesine veya adli tıp kurumuna sevkine karar verebilmektedir. Kemik yaşının tespitinde beklenen yararın sağlanabilmesi için davacının yaşının yirmi beş yaşından küçük olması gerekmektedir. İnsanların kemikleri yalnızca yirmi beş yaşına kadar büyüyüp gelişmektedir. Bu yaştan sonra kemiklerin büyümesi duracağından yaş tespitinde kemik ölçümü yapılması davayı aydınlatma bakımından herhangi bir yarar sağlamayacaktır. Yirmi beş yaşından küçük davacılarının yaş küçültme taleplerinde kemik ölçümü büyük önem arz etmektedir.
Yaş düzeltme davalarında tanık dinlenebilmektedir. Tanık delili tek başına yeterli olmasa bile oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir. Tanık olarak davacının annesi, babası, kardeşleri, doğum olayına tanık olan veya bu konuda görgü, bilgi sahibi olanlar dinlenebilecektir. Mahkeme tüm tanıkları dinleyebileceği gibi yeteri kadar tanığı dinlemekle de yetinebilir.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVASI NE KADAR SÜRER?
Yaş düzeltme yani küçültme veya büyültme davalarında karar alınması çok uzun sürmemektedir. Bu davalar yaklaşık olarak 2 ay ile 2 ay arasında karara çıkabilmektedir. Ancak mahkemenin yaş küçültme talebinin incelenmesinde kemik ölçümü talep etmesi, bilirkişi raporu istemesi veya çok sayıda tanık dinlemesi hallerinde bu süreç uzayabilmektedir. Davayı görmekte olan görevli ve yetkili olan Asliye Hukuk Mahkemesi’nin iş yoğunluğu da bu hususta önem arz etmektedir.
MAHKEME KARARIYLA YAŞ BÜYÜLTÜLME VE KÜÇÜLTÜLMESİNİN EMEKLİLİĞE ETKİSİ NEDİR?
Mahkeme kararıyla yaş büyültme ve yaş küçültmenin emekliliğe bir etkisi bulunmamaktadır. Yaşını büyülten kişinin daha erken, yaşını küçülten kişinin daha geç emekli olması gibi bir durum söz konusu değildir. Bu konuda Anayasa Mahkemesi de çeşitli kararlar vermiştir. Yaşı değişen kişinin emekliliğinde değişimden önceki yaşı baz alınır.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVASININ TARAFLARI KİMLERDİR?
Yaşının nüfus kayıtlarına yanlış kaydedildiğini düşünen kişi yaş büyültme veya yaş küçültme davası açarak bu yanlışlığı düzeltebilir. Dava açma ehliyeti bulunmayan kişiler adına veli ve vasilerinin bu davayı açması mümkündür.
Nüfus kaydının doğru ve tam olarak tutulması kamu düzenine ilişkin bir konudur. Bu nedenle Cumhuriyet savcısı da yaş konusunda bir yanlışlık tespit ettiğinde söz konusu davayı açabilecektir.
Nüfus kayıtları Nüfus Müdürlüğü tarafından tutulmaktadır. Bu nedenle nüfus kayıtlarıyla ilgili bir dava olan yaş büyütme ve yaş küçültme davaları ilgili Nüfus Müdürlüğü’ne karşı açılacaktır.
YAŞ DÜZELTME (KÜÇÜLTME VE BÜYÜLTME) DAVALARINDA AVUKATIN ÖNEMİ NEDİR?
Avukat olmadan dava açmak isteyen kişilerin yanlış kurum ve kişilere karşı dava açtığı sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Yanlış kişiye karşı dava açılması halinde mahkeme davayı reddedecek ve doğru kişiye karşı yeniden dava açılması gerekecektir. Hem zaman açısından hem de ekonomik açıdan zarara uğramamak için yaş büyültme davası ve yaş küçültme davasının avukatla birlikte açılmasını tavsiye etmekteyiz.
Avukat Gökhan Sarı Hukuk Bürosu
Hukuki sorunlarınıza dair her türlü görüş, yorum ve sorularınızı sitemiz üzerinde bulunan Whatsapp iletişim butonunu kullanarak bize yöneltebilirsiniz.